Tìm hiểu hội chứng bàn chân dẹt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Hội chứng bàn chân dẹt (bẹt) với hình dáng gan bàn chân phẳng lỳ là một dạng dị tật khá phổ biến trên toàn thế giới. Dị tật này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến dây thần kinh ở cột sống và nếu không can thiệp sớm thì có thể ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình phát triển sau này của trẻ.

Vậy làm sao để có thể phát hiện sớm nếu trẻ mắc hội chứng bàn chân bẹt? Bố mẹ hãy cùng ODPHUB tìm hiểu về hội chứng này nhé! 

Hội chứng bàn chân dẹt là gì?

Bàn chân bẹt là tình trạng mặt lòng bàn chân không có vòm lõm như bình thường mà rất bằng phẳng. Thực tế thì tất cả các bé sơ sinh đều có bàn chân phẳng, không có vòm lõm, bàn chân của trẻ sơ sinh về cơ bản là bàn chân bẹt. Tới khi trẻ được 2 đến 3 tuổi, hệ thống dây chằng của trẻ bắt đầu hình thành, từ đó bàn chân trẻ cũng có vòm lõm. Ở đa số trẻ, bàn chân sẽ có vòm lõm và phát triển khỏe mạnh lúc 6 tuổi nếu trẻ được rèn luyện bàn chân vận động tốt.

Vòm lõm ở bàn chân giúp con người có thể đi đứng, di chuyển linh hoạt, là bàn đỡ chịu lực cho cả cơ thể, cũng như làm giảm phản lực từ mặt đất tác động ngược lên chân khi di chuyển.

Bệnh bàn chân bẹt thường xảy ra ở những trẻ có hệ thống dây chằng quá lỏng lẻo, các xương ở bàn chân không được cố định tốt.

Nguyên nhân gây ra hội chứng bàn chân dẹt

Có nhiều nguyên nhân có thể khiến trẻ bị bàn chân bẹt, như:

• Do thói quen đi chân trần trực tiếp trên đất, hoặc đi các loại giày, dép, xăng-đan có đế bằng phẳng từ khi trẻ còn nhỏ tuổi. 
• Trường hợp trẻ có gen xương khớp mềm, đặc biệt là ở bàn chân thì cũng có khả năng phát triển thành hội chứng bàn chân bẹt.
• Bàn chân bẹt ở trẻ là một dị tật mang yếu tố di truyền, bởi vì ở nhiều gia đình thì cả bố mẹ và con đều bị mắc hội chứng này.
• Nguy cơ mắc hội chứng bàn chân dẹt có thể tăng lên nếu trẻ bị gãy xương, béo phì, đái tháo đường, hay mắc một số bệnh lý mãn tính về khớp hoặc các bệnh lý có liên quan đến hệ thần kinh.

Mới đầu mắc bệnh thì trẻ sẽ chưa bị đau đớn, đến khi khung xương của trẻ không đủ khỏe để chịu lực và tạo sự cân bằng thì trẻ sẽ bị đau mắt cá chân, đầu gối, khớp háng hay thắt lưng, hoặc tệ hơn nữa là bị giãn, rách gân cơ chày sau.

Nhận biết trẻ mắc hội chứng bàn chân bẹt

Thông thường, dưới 2 tuổi thì trẻ nào cũng có triệu chứng bàn chân dẹt.

3 tuổi trở lên là thời điểm các vòm lõm bàn chân bắt đầu được hình thành, do đó khi trẻ được 3 tuổi, bố mẹ có thể tiến hành kiểm tra cho con bằng những cách sau:

Cách 1:

• Làm ướt mặt bàn chân trẻ bằng nước thường hoặc nước có màu để dễ nhận diện hơn, sau đó đặt bàn chân của con in lên một tờ giấy trắng, bìa cứng hoặc nền gạch màu tối để có thể nhìn rõ được dấu chân in. Tránh nhúng chân vào nước vì quá nhiều nước sẽ không thể in dấu chân chính xác được, chỉ nên làm ướt bề mặt bàn chân trẻ mà thôi. Nếu bố mẹ nhìn thấy dấu in có hình dáng nguyên bàn chân của trẻ thì rất có khả năng là trẻ bị mắc chứng bàn chân dẹt. Còn nếu dấu in có một khoảng trống nhỏ tạo thành hình vòm cong ở giữa thì bố mẹ có thể yên tâm rằng chân của trẻ phát triển hoàn toàn bình thường.

Cách 2:

• Bố mẹ cho trẻ giẫm chân lên cát, nếu bề mặt cát lún và có in hình đường cong khuyết ở bàn chân thì chân trẻ hoàn toàn bình thường và ngược lại.

Cách 3:

• Bố mẹ để trẻ đứng trên mặt phẳng rồi trực tiếp dùng ngón tay út của mình xuống dưới gan bàn chân của trẻ, nếu ngón tay của bố mẹ không thể luồn vào gan bàn chân của trẻ thì có nghĩa là trẻ bị mắc chứng bàn chân bẹt.

Biến chứng khi trẻ em bị bàn chân bẹt

Biến chứng bàn chân khỏe mạnh có kết cấu phần cạnh trong có vòm để có thể di chuyển linh hoạt, tuy nhiên với người bị mắc hội chứng bàn chân dẹt thì phần vòm lõm này lại bằng phẳng như những phần đệm thịt tiếp xúc khác nên dần dần bàn chân sẽ bị biến dạng. Trẻ em bị bàn chân bẹt rất dễ bị ngã té hoặc gặp chấn thương khi chạy nhảy vận động hoặc chơi thể thao do bàn chân không đủ khỏe và linh động. Khi chạm đất, gót chân sẽ bị vẹo ra ngoài, còn ống chân đổ vào bên trong, khiến cho khớp ở cổ chân và đầu gối bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

>>>Tham khảo thêm:

• Trẻ bị méo đầu lớn lên có hết không?

• Thoát vị rốn ở trẻ sơ sinh và những điều bố mẹ nên biết

Ảnh hưởng khi trẻ mắc hội chứng bàn chân dẹt

Hội chứng này có thể gây ra những ảnh hưởng gián tiếp, như:

Biến dạng hệ xương khớp

• Bàn chân bẹt có cấu tạo quay sấp quá mức, hoặc cấu tạo gót chân có xu hướng vẹo ra ngoài, dẫn đến thay đổi toàn bộ trục chi dưới, khiến cho cẳng chân xoay vào bên trong và đầu gối cũng di chuyển vào bên trong, khiến cho trẻ đi lại khó khăn.

Lệch trục cột sống 

• Trẻ sẽ trải qua những cơn đau nhức liên tục và kéo dài như đau nhức các khớp cổ chân, bàn chân, đầu gối, khớp háng, từ đó sẽ dẫn tới tình trạng bị biến dạng, cong vẹo cột sống, đau lưng và cổ vai gáy.

Ngón chân cái bị biến đổi cấu trúc bất thường

• Ngón cái có xu hướng bị đẩy sát về phía của ngón sát bên, làm tăng nguy cơ trẻ bị bệnh đau gót chân và viêm cân gan chân.

Trẻ luôn trong tình trạng bị stress

• Trẻ thường rơi vào trạng thái hay cáu gắt, mệt mỏi, biếng ăn, khiến cho quá trình trao đổi chất bị chậm lại.

Ngoài ra, hội chứng bàn chân dẹt cũng khiến cho dáng đi xấu, bước chân vận động nặng nề và thiếu tự tin, chưa kể nguy cơ bệnh có thể tiến triển thành dị tật về sau.

Khám và điều trị bàn chân bẹt ở trẻ từ sớm để có hiệu quả tốt hơn

Bố mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu nghi ngờ hoặc có phát hiện triệu chứng đặc thù của bệnh. Việc điều trị hội chứng bàn chân dẹt khi trẻ ở độ tuổi từ 2 - 7 tuổi sẽ có hiệu quả tốt nhất.

Nếu trẻ được phát hiện bệnh sớm, phương pháp trị liệu không cần phẫu thuật - sử dụng đế giày chỉnh hình y khoa với thiết kế đặc biệt được đo riêng cho từng cá nhân - là giải pháp hiệu quả và đơn giản nhất để có thể điều chỉnh bệnh bàn chân bẹt ở trẻ em. Đây là miếng lót giày có cấu tạo hình dạng giúp tạo vòm lõm và nâng đỡ cho bàn chân của trẻ, hỗ trợ xương khớp ở chân trở về đúng trục.

Sau 7 tuổi cho đến khi trẻ đủ 12 tuổi, việc tạo vòm lõm ở bàn chân sẽ mang lại hiệu quả thấp hơn, thời gian mang đế giày chỉnh hình cũng sẽ kéo dài hơn.

Còn ở người trưởng thành, sử dụng đế giày chỉnh hình bàn chân chỉ có tác dụng ngăn ngừa thoái hóa khớp và đau khớp chứ không có tác dụng chỉnh hình nữa, cũng như thời gian sử dụng gắn với cả cuộc đời.

Trẻ bị bàn chân bẹt khi nào cần phẫu thuật?

Đối với trẻ dưới 8 tuổi, nếu dị tật ít nghiêm trọng thì phẫu thuật là phương pháp chữa trị không cần thiết. Tuy nhiên, khi trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển chiều cao nhanh mà gót chân bị ngắn hơn bình thường, không đủ diện tích tiếp xúc và nâng đỡ cho cơ thể thì vẫn cần phải thực hiện phẫu thuật.

Hội chứng bàn chân dẹt khi can thiệp sớm có thể cải thiện được đáng kể cấu trúc xương của trẻ, vì vậy bố mẹ hãy chú ý kiểm tra để có thể giúp con điều trị kịp thời nhé!